Goed voor de doden
In het oude Egypte werden overledenen zorgvuldig in doeken gewikkeld. Er waren uitgebreide heilige rituelen om het lichaam een laatste zachte rustplaats te geven. Ook in andere werelddelen was en is een uitvaart in textiel gebruikelijk. Zo worden in India overledenen in doeken gewikkeld en gecremeerd, en is een witte wade, een kafan, verplicht bij een islamitische begrafenis.
In de afgelopen eeuwen is in Europa textiel als omhulsel vervangen door de doodskist. De laatste jaren zien we dat een doek als alternatief langzaam in opkomst is. Hoewel de wade dus al eeuwen teruggaat, is het in de 21e eeuw vernieuwend om deze keuze te maken. Want ook nu nog kiest zo’n 95% voor een kist. Door beurzen te bezoeken en op sociale media over lijkwades te posten hoop ik mensen aan het denken te zetten over hun eigen afscheid. Wil je eigenlijk wel een kist? Of past een zachte doek misschien beter bij je?
Waarom ik wades ben gaan weven
Tijdens de coronapandemie moesten we wereldwijd plotseling van veel mensen afscheid nemen. Zo veel zelfs, dat er op sommige plekken een tekort aan kisten ontstond. Het zette me aan het denken: welke duurzame alternatieven zijn er voor een kist?
Ik ontdekte dat lijkwades altijd van nieuwe grondstoffen worden gemaakt. Hier wilde ik graag een stap in zetten, want wereldwijd hebben we een enorm overschot aan oud textiel. Na een fase van onderzoek en experimenteren, kwam ik uit op een wade die gemaakt is van 100% gerecycled katoen, afkomstig uit Europa.
Afmetingen van een wade
Een lijkwade is gemiddeld zo´n 2,5 bij 3 meter groot. Je kunt deze breedte bereiken via de techniek dubbelweven. Ook kun je twee of meer lappen weven en die in de lengte of breedte aan elkaar naaien. Voor mijn eigen wades weef ik een extra lange doek van 4,5 meter lang bij 1,5 meter breed. Deze doek vouw je vervolgens in de lengte over het lichaam heen.
Vouwtechnieken
Wades zijn op verschillende manieren om de overledene te vouwen. Om te beginnen wordt het lichaam op de doek geplaatst. Vanaf de zijkanten wordt de stof over het lichaam heen gevouwen, vaak in mooie plooien. Je kunt ervoor kiezen om het gezicht daarbij vrij te laten of toe te dekken. De uitvaartbegeleider zal je altijd helpen en adviseren bij het vouwen van een wade.
Keuze van garen
Een lijkwade is het liefst van een stevige kwaliteit. Zelf werk ik graag met 100% gerecycled katoen: een driedraads getwijnd garen, draaddikte 4, looplengte 100 g = 192 m. Dit verwerk ik in linnenbinding tot een stevige maar soepele stof. Je kunt ook met een dunner garen werken. Stem in dat geval je binding af op het materiaal, zodat je voldoende draden per vierkante centimeter hebt voor een dicht weefsel.
Materialen
Je kunt een lijkwade maken van verschillende materialen. Het liefst een natuurlijk garen, omdat dit het minst belastend is en goed afbreekt. Welk materiaal je kiest, hangt voor een deel af van het type uitvaart. Voor een crematie of een gewone begrafenis kun je bijvoorbeeld kiezen voor katoen, vlas, hennep, jute, brandnetelvezel, wol of zijde. Het materiaal mag daarbij de natuurlijke kleur hebben of geverfd zijn.
Wil je op een natuurbegraafplaats begraven worden? Dan gelden er strengere eisen voor het materiaal. Zo mag de wade niet gebleekt zijn, en soms ook niet geverfd. Ook de kleding van de overledene moet van afbreekbaar materiaal zijn, zonder ritsen of niet-natuurlijke knopen. Zo gaat alles uiteindelijk weer op in de natuur.
Opbaren
Er zijn veel mogelijkheden om de overledene in de wade op te baren. Zo kun je kiezen voor een opbaarplank. Deze kan gemaakt zijn van verschillende materialen, zoals hout, bamboe, riet of rotan. Ook bestaan er mooie opbaarmanden, bijvoorbeeld van wilgentenen.
Tip voor wie een wade wil weven
Mijn belangrijkste tip voor wie een wade wil weven: maak het persoonlijk. Verdiep je in wat er mag bij het type uitvaart dat je kiest. En focus je dan vooral op het creatieve proces. Kies de materialen, kleuren en patronen die jou op het lijf geschreven zijn. En verweef zo je eigen verhaal en leven in je wade.
Dit artikel is verschenen in Weven, het tijdschrift van Weefnetwerk, uitgave april 2025.